რეტის სინდრომი ბიჭებში

ბიჭები MECP2 გენის მუტაციით

 

რეტის სინდრომის მიმოხილვა

წინათ, რეტის სინდრომი მხოლოდ გოგონების დაავადებად მიიჩნეოდა. არსებობდა მოსაზრება, რომ ბიჭებში რეტის სინდრომი ყოველთვის  ლეტალურად სრულდებოდა. რეტის სინდრომი სქესთან შეჭიდული დაავადებაა, დაავადების გამომწვევი გენი – MECP2 ლოკალიზებულია X ქრომოსომაზე.

 

MECP2 გენის მუტაცია

MECP2 გენი აწარმოებს MeCP2  ცილას, რომელიც უმნიშვნელოვანესია ცენტრალური ნერვული სისტემის სრულყოფილი ფუნქციონირებისათვის. MECP2 გენი კოდირებულია X ქრომოსომაზე. ბიჭებს, გოგონებისგან განსხვავებით, მხოლოდ ერთი X ქრომოსომა აქვთ, შესაბამისად მხოლოდ ერთი MECP2 გენი. თუმცა, ბიჭებში MECP2 გენის მუტაცია ვლინდება მხოლოდ ამ გენის კოპირებულ ვარიანტზე. შესაბამისად,  ბიჭებში MECP2  ცილის ფუნცია დარღვეულია ყველა უჯრედში. ეს არის მიზეზი, რითიც აიხსნება სიმპტომების განსხვავებული გამოვლინება ბიჭებში. ბიჭებს, რომლებსაც აქვთ  MECP2 გენის მუტაცია, კლასიკური რეტის სინდრომის მქონე გოგონებისგან განსხვავებით, დაავადება  ადრეულ ასაკში და გაცილებით მძიმე ფორმით უვლინდებათ.

ბიჭებში MECP2 გენთან დაკავშირებული დაავადებების განმარტება

 

ბიჭები რეტის და კლაინფელტერის სინდრომით:

კლაინფელტერის სინდრომი გენეტიკური დაავადებაა, რომლის დროსაც მამრობითი სქესის ბავშვს აქვს ზედმეტი X ქრომოსომა (XXY). იშვიათად არის აღწერილი ბიჭები კლასიკური რეტის სინდრომით.

ტიპიური რეტის სინდრომი ბიჭებში იშვიათად არის აღწერილი. აღწერილ შემთხვევებში, რეტის სინდრომის მქონე ბიჭებს რეტის სინდრომთან ერთად ჰქონდათ კლაინფელტერის სინდრომი, რომელიც ხშირი გენეტიკური დაავადებაა. კლაინფელტერის სინდრომის დროს ბიჭებში ორ X  და ერთ Y ქრომოსომას ვხვდებით. დამატებითი X ქრომოსომა ცვლის ქრომოსომების რაოდენობას და მათი ქრომოსომების რიცხვი 47,XXY. კლაინფერტერის სინდრომი საკმაოდ ხშირი დაავადებაა და 1/500 ბიჭში გვხვდება. შესაბამისად შესაძლოა ბიჭებში, რომლებსაც აქვთ MECP2 გენის მუტაცია, ჰქონდეთ კლაინფელტერის სინდრომი (47,XXY).

რადგან კლაინფელტერის სინდრომის მქონე ბიჭებს ორი X ქრომოსომა აქვთ, MECP2 გენის მუტაცია გოგონების მსგავსად მიმდინარეობს. ასეთ ბიჭებს, კლასიკური რეტის სინდრომის გამოვლინებასთან ერთად, აქვთ კლაინფელტერის სინდრომისთვის დამახასიათებელი ნიშნები (გენიტალიების არასრული ჩამოყალიბება, სისხლში სასქესო ჰორმონების რაოდენობის დაქვეითება).

 

ბიჭებში რეტის სინდრომი შესაძლოა მოზაიციზმმა გამოიწვიოს. მოზაიციზმი გულისხმობს ორგანიზმში ორი განსხვავებული პოპულაციის უჯრედების არსებობას.

ასეთ ბიჭებს, ორგანიზმში უჯრედების 2 პოპულაცია აქვთ. უჯრედების ერთ პოპულაციას X ქრომოსომაში MECP2 გენის  მუტაცია აქვთ, ხოლო მეორე პოპულაციას X ქრომოსომაზე ნორმალურად მოფუნციონირე MECP2 გენი.

მოზაიციზმი – განაყოფიერების შემდეგ, ადრეულ ემბრიონალურ პერიოდში ხდება. უნდა აღინიშნოს, რომ გოგონებში უჯრედულ დონეზე MECP2 გენის ფუნციონირება, სწორედ მოზაიციზმის პრინციპს ეფუძნება.

MECP2-დაკავშირებული მძიმე ნეონატალური ენცეფალოპათია:  ბიჭებში რეტის სინდრომის გამომწვევი მუტაციების არსებობის შემთხვევაში დაავადება ვლინდება ადრეულ ასაკში და გოგონებთან შედარებით აქვთ დაავადების მძიმე მიმდინარეობა.

ბიჭები MECP2 მუტაციით და მსუბუქი გამოვლინებით (MECP2 გენთან დაკავშირებული დაავადება):

MECP2  გენის სექვენსირების მიხედვით ბიჭებში მუტაცია MECP2  გენის ლოკალიზაციის მიმდებარედ ვლინდება, რომელიც გოგონებში ასოცირებულია კლასიკური რეტის სინდრომთან.

MECP2 მუტაციის მქონე ბიჭების სიცოცხლის ხანგრძლივობა

სიცოცხლის ხანგრძლივობა და ჯანმრთელობის მდგომარეობა მეტწილად დამოკიდებულია მუტაციაზე და მასთან ასოცირებულ გენეტიკურ პრობლემებზე.

კლინიკური კვლევები ბიჭებში MECP2 გენის მუტაციით

ამჟამად აქტიურად მიმდინარეობს კლინიკური კვლევები რეტის სინდრომის შესახებ. კლინიკური კვლევებში მონაწილეობენ გოგონები, რომლებსაც აქვთ MECP2 გენის მუტაცია. კლინიკური კვლევები ემსახურება რეტის სინდრომისთვის სამკურნალო მედიკამენტების უსაფრთოებისა და ეფექტურობის დადგენას.

მომავალი MECP2 მუტაციის მქონე ბიჭებისთვის

ნებისმიერი წარმატებული მკურნალობა რეტის სინდრომის მქონე გოგონებისთვის, შესაძლოა გამოიყენონ MECP2 მუტაციის მქონე ბიჭებთან. Rettsyndrome.org აგრძელებს კვლევების დაფინანსებას, რომელიც მომავალში გააუმჯობესებს MECP2 მუტაციის მქონე გოგონების და ბიჭების ცხოვრების ხარისხს.

 

https://www.rettsyndrome.org/about-rett-syndrome/boys-with-mecp2